BEL ve BOYUN OKULU
Dr. Bedriye MERMERCİ BAŞKAN
BEL OKULU
Kişilerin, bellerini tanıdıkları, doğru kullanarak bel ağrısından korunmayı ve kendi bellerinin sorumluluklarını almayı öğrendikleri bir eğitim programıdır.
OMURGAYI OLUŞTURAN YAPILAR:
1-DİSKLER
• Omurga kemikleri arasındaki jel kıvamında yapılardır.
• Omurga boyunca 23 tane disk yeralır.
2- BAĞLAR
• Omur ve diskleri birbirine bağlayarak bel hareketlerini kontrol eder
• Aşırı öne eğilmeler ve dönme hareketleri sırasında zorlanır
3- KASLAR
OMURGANIN GÖREVLERİ
1-DESTEK: Baş, gövde, göğüs ve karın boşluğundaki iç organlarımızın ağırlığını taşımak ve bunlara sağlam bir destek oluşturmak
2- HAREKET: Vücudun herhangi bir yönde hareketini sağlamak
3- KORUMA: Omurganın arka kısmındaki kanal, hayati bir fonksiyonu olan omuriliği korur.
BEL AĞRISI İÇİN BAŞLICA RİSK FAKTÖRLERİ:
1-İŞLE İLGİLİ
* Ağır fiziksel aktivite ile çalışmak
* Uzun süreli aynı pozisyonda çalışmak
* Öne eğilerek çalışmak
* Kalçalar sabitken beli, gövdeyi döndürmek
* Ağır kaldırmak ve taşımak
* Ayaklar sabit dönmek
* Tekrarlamalı iş
* Titreşime maruz kalmak
2-KİŞİSEL FAKTÖRLER
* Kondisyon eksikliği (hareket azlığı)
* Sırt-bel kaslarının güçsüzlüğü
* Şişmanlık
* Sigara içmek
3-PSİKOLOJİK FAKTÖRLER
* İş memnuniyetsizliği
* Yetersiz psikolojik destek
* Monoton iş
* Aile ve iş hayatındaki sorunlar
BEL AĞRISININ BAŞLICA NEDENLERİ
1- İYİ HUYLU AĞRI NEDENLERİ
* Duruş bozuklukları ve yumuşak dokuda zorlanma
* Bel fıtıkları
* Kireçlenmeler
* Bel kaymaları
* Diğer
2-KÖTÜ HUYLU AĞRI NEDENLERİ
* Tümörler
* İltihabi ve mikrobi hastalıklar
* Kemik hastalıkları
* Kırıklar
BEL AĞRISINDA TEDAVİ
• NE ZAMAN AMELİYAT ?
*Hastanın ayak ve bacaklarında ilerleyici kuvvet kaybı ile birlikte olan geçmeyen ağrısı varsa,
*Bacak ve ayak reflekslerinde azalma varsa,
*Büyük tuvaletini, idrarını tutamıyorsa,
*Diğer tedavi seçenekleri denenip, yine de sonuç alınamamışsa, cerrahi tedavi öneriliyor.
GÜNLÜK YAŞAMDA BELİN KORUNMASI
1-DÜZGÜN DURUŞ
• Kulaklar, omuz ve kalçalarla aynı hizada
• Ayaklar arası mesafe ile omuzlar arası mesafe eşit
• Bir ayak diğerinin hafifçe önünde
• İki ayağa eşit yük verilmeli
2- DÜZGÜN OTURMA
• Oturulan yer çok sert ya da çok yumuşak olmamalı
• Koltuk arkalığı sırtı tam desteklemeli
• Kalça ile bel arası açı en az 125° olmalı
• Ayak tabanları yerde ya da bir ayaklık üzerinde düz tutulmalı
3-DÜZGÜN UYUMA
• Yan yatarken dizler arasına yastık konmalı
• Yüzüstü yatmaktan kaçınılmalı
• Sırtüstü yatışta bel ve boyun kavsi desteklenmeli
Yatağa doğru giriş
• Sırtınız dik olarak yatağın kenarında oturun
• Dizleriniz kıvrıkken yavaşça dirsek ve omzun üzerine yan yatın
• Omuzlar, kalçalar ve dizler sabitken sırtüstü pozisyonuna geçin
Yataktan doğru kalkış
• Yatakta yan tarafınıza dönün
• Dizlerinizi kıvırın
• Ayaklarınızı yataktan sarkıtın
• Aynı anda dirsekleriniz ve ellerinizle vücudunuzun üst yarısını yukarıya itin ve sırtınızı dikleştirin
4-DÜZGÜN ARABA KULLANMA
• Omurga tümüyle dik bir şekilde koltuğa dayanmalı
• Gerekirse bel boşluğu küçük bir yastıkla desteklenmeli
• Direksiyonda kollar hafifçe bükülerek gevşek bir şekilde oturulmalı
• Bacaklar gevşek bir şekilde uzatılarak pedallar kullanılmalı
• Uzun süren yolculuklarda sık sık mola verilmeli
• BEL EGZERSİZLERİNE ÖRNEKLER
• Düz bir zeminde sırt üstü uzanın dizlerinizi bükün, ayak tabanı yere gelecek şekilde bel bölgenizi yere değdirip kaldırın. En az 10 defa yapın.
• Yataktan yarı belinize kadar doğrulduktan sonra 3 saniye o pozisyonda bekleyip sonra tekrar yatağa uzanın. 10 defa yapın.
• Yatar pozisyonda bir bacağınızı kavrayarak, göğsünüze doğru yavaşça çekin. Sonra ayağınızı uzatın ve bu hareketi diğer bacağınızla tekrarlayın. En az 10 defa yapın.
• Emekleme pozisyonunu alın, belinizi aşağı yukarı hafifçe hareket ettirin. Aynı zamanda başınızı da aşağıya yukarıya hareket ettirerek bel kaslarınızı çalıştırın. (kedi-deve egzersizi)
• Bu kez yüzüstü yatarken ellerden destek alınarak vücudunuzu kaldırın. Bu pozisyonda en az 5 saniye bekleyip, daha sonra gevşeyin.
* Belinizi tanıyın.
* Belinizi ve vücudunuzu doğru kullanarak belinize sahip çıkın.
BOYUN OKULU
• BOYUN KASLARI
• Boyun, baş ile vücut arasındaki bağlantıyı sağlar. Başımızı destekler ve dengeli pozisyonda tutar. Başın birçok yöne rahat hareket etmesini sağlar.
• Boyun omurgası 7 adet boyun omurundan oluşur. Bu omurlardan en üst ikisi farklılaşarak kafatası kemiğine tutunmasını sağlar. Boyun omurları arasında diskler bulunur.
• Diskler aslında omurların birbirine sürtünmesini engelleyen jöle kıvamında yastıkçıklardır. Disklerin görevi üzerine düşen yük miktarını dengeli olarak alt seviyelere iletmektir.
• Boyun omurları, diskler ve güçlü bağlar ile birbirine tutunurlar. Bu sistem kaslar ile esneklik kazanır ve kuvvetlenir.
• Boyun omurgası içersinden omurilik ve sinirler geçer.
• Omurilik 2 cm kalınlığında beyinden aldığı emirleri tüm vücuda ileten son derece önemli bir yapıdır.
• Boyunda omurilikten çıkan sinirler el ve kolumuzun hareketini, hissini ve kuvvetini sağlarlar.
• Sağlıklı boyun dengeli boyundur. Bu dengeyi sağlamak için boyun omurgası doğal bir eğime sahiptir.
• Bu eğimin korunması rahat ve ağrısız boyun için çok önemlidir.
• Eğim bozulursa boyun omurgasında dejenerasyon ve bozulma başlar. Bu da boyun ve kol ağrısına neden olur.
• BOYUN AĞRISI NEDENLERİ
• Boyun ağrılarının en sık görülen üç nedeni:
1-boyun bölgesinin yumuşak doku zorlanmaları
2-boyun fıtığı
3-fibromyaljidir.
• Diskte dejenerasyon, kireçlenme, romatizmal hastalıklar, omurilik tümörleri ve yarıkları (syringomyeli), kemik enflamasyonları, omuz eklemi ağrıları da diğer nedenler arasındadır
BOYUN FITIĞI
• Her iki boyun omurgası arasındaki yastık görevi yapan jölemsi kıkırdak disk dokusunun omurilik ve sinirlere doğru taşmasıdır.
• Basının büyüklüğü ve yerine göre boyun ve kol ağrısı, kol ve bacaklarda kuvvetsizlik, his kaybı ve ileri aşamada idrar şikayetleri çıkar.
YUMUŞAK DOKU ZORLANMALARI
• Travma veya boyun duruş bozukluğu sonucu gelişen, boyunda lokal ağrı ve tutukluk ile karakterize bir tablodur.
• Kaslarda kasılma olduğu için boyundaki normal eğrilik azalır, boyun hareketleri ağrılı ve kısıtlı olur.
ROMATİZMAL HASTALIKLAR
• Vücudun kendi bağışıklık sisteminin, kendi kıkırdak ve kemik hücresine savaş açması ile oluşur. Kemik ve kıkırdak dokusunda hasar oluşur.
• Romatoid artrit, ankilozan spondilit gibi hastalıklar boyun hareketlerinde kalıcı kısıtlılık yapar.
FİBROMYALJİ
• Ağrı, tutukluk, yorgunluk, vücudun bazı noktalarında derin hassasiyet ile tanımlanan bir hastalık grubudur.
• Hastalar yoğun boyun ve sırt ağrılarıyla sabahleyin yorgun uyanmaktan, bitkinlikten, kol ve bacaklarda şişlik hissinden ve baş ağrılarından yakınırlar.
• Özellikle stres boyun kaslarında kasılmaya neden olur ve boyun ağrısı, baş ağrısı ortaya çıkar.
BOYUN HASTALIKLARINDAN KORUNMA
• Çalışırken masa, tezgah veya bilgisayarın seviyesi boynu normal postürde tutacak şekilde ayarlanmalıdır.
• Yatarken yastık boynun normal eğriliğini korumalıdır. Yüksek yastık sakıncalıdır.
• Çalışırken uzun süre boynunuzu sabit pozisyonda tutmayın, fırsat buldukça kalkıp dolaşın ve gerekirse boyun egzersizleri yapın.
• Yukarıdan eşya alırken veya bir iş yaparken sandalye veya merdiven kullanın.
• Başınızla yük taşımayın.
• Çalıştığınız veya yaşadığınız yerin iklim şartlarına dikkat edin. Direk hava akımı altında kalmayın, terlediğiniz zaman ter üzerinizde soğumasın.
BOYUN EGZERSİZLERİ
1-İzometrik Egzersizler
• (Dik olarak otururken veya ayakta yapılır)
A) Fleksiyona direnç: Eller alna koyulur, baş öne doğru itilmeye çalışılırken ellerle engel olunmaya çalışılır, 10′ a kadar sayılır ve bırakılır. 3 defa tekrarlanır.
B) Ekstansiyona direnç: Eller başın arkasına (enseye değil) koyulur ve baş arkaya doğru itilmeye çalışılırken ellerle engel olunmaya çalışılır. 10′ a kadar sayılır ve bırakılır. 3 defa tekrarlanır.
C) Yana eğilmeye direnç: Sağ el yüzün sağ tarafına koyulur ve baş sağa doğru itilmeye çalışılırken sağ elle engel olunmaya çalışılır, 10′ a kadar sayılır ve bırakılır. 3 defa tekrarlanır. Aynı hareket sol elle sola doğru tekrarlanır.
2-İzotonik Egzersizler
A) Başınızı yavaşça sağa döndürün ve üç saniye böyle durun. Başınızı öne döndürün. Dinlenin. Aynı hareketi aksi yöne yapın. Dinlenin. Hepsini 5 defa tekrarlayın.
B)Aşırı zorlanmaya sebep olmadan, başınızı çeneniz göğsünüze değecek kadar öne eğmeye çalışın. Dinlenin. Başınızı yavaşça arkaya eğin. Dinlenin, 5 defe tekrarlayın.
C) Başınızı yavaşça kulağınız omuzunuza değecek kadar sağa eğmeye çalışın. Dinlenin. Yavaşça doğrultun. Aksi yöne tekrarlayın. Dinlenin. Hepsini 5 defa tekrarlayın.