Prof. Dr. Kamil YAZICIOĞLU
Kinezyo Bantlama Uluslarası Eğitmeni CKTI, Güven Hastanesi Ankara
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon camiasına son on yılda giren kinezyo bantlama yöntemi esasen 1970 li yıllarda Japon şiropiraksi ve moksibusyon uzmanı Dr Kase tarafından bulundu. Olimpiyat sporcularının tercihi nedeniyle tüm dünyada populer olan kinezyo bantlama tekniği, ülkemizde de son 10 yılda populerlik kazanmıştır.
Kinezyo bantı hiç bir ilaç içermemekte olup % 100 pamuk liflerine sarılı elastik polimer liflerden yapılmış olup enlemesine esnemeyen ancak uzunlamasına % 40 – 60 arasında esneyebilen elastik bir bant olup Kinesio Tex Ò adıyla patentli bir üründür
Kinezyo Bantın etki mekanızması konusunda pek çok teori ve hipotez ileri sürülmüştür. Bunlardan en çok kabul edileni katman teorisine göre, cilt üzerine uygulanan Kinezyo bant kıvrım oluşturarak, epidermis üzerinde yukarıya doğru kaldırıcı bir etki oluşturmakta, dermisin kalınlığında artışa yol açmaktadır. Böylece dermis içerisinde bulunan soğuğa hassas Krause cisimciği, sürekli dokunma uyaranına hassas Merkel diski ve Raffini cisimciği, yüzeyel dokunma duyusuna hassas Meissner korpuskulu, basınç ve vibrasyona hassas Pasinian cisimciği, ve ağrı, dokunma, basınç ve ısıya duyarlı serbest sinir sonlanmaları için daha fazla yer ayrılmış olur.
Özellikle uzunlamasına ince kesilmiş Kinezyo bantlarının birbirlerine paralelel veya çapraz uygulanmasıyla, bu kaldırma etkisiyle bandın altında daha düşük basınçlı bir alan yaratılır. Bu basınç farkı nedeniyle akut travma ve evre 1 lenf ödem nedeniyle oluşan şişliklerin giderilmesinde Kinezyo bantlama kullanılabilir.
Fasiya dokusu ise derinin hemen altından başlayıp yüzeyel ve derin fasiya olarak tüm kas gruplarının çevresini kaplamaktadır. Yüzeyel fasiya, derinin hemen altında tüm vucudumuzu kaplamaktadır. Derin fasiya ise hem kasları hem de kasların değişik başlarını ve fasikulleri çevreler. Fasiya çok yönlü olarak tüm dokularla etkilişim halindedir. Biotensegrity kuramına göre, vucudumuzun yapısal profili dışarıya kapalı bir sistem olup sürekli olarak itme ve çekme kuvvetlerinin gerilim ve etkileşimi altındadır. Bu şekilde insan vücudunda, hiyerarşik bir yapı içerisinde yük uygun dağılır ve enerji tüketiminin minimalde tutulur. Bu gerilime Kinezyo bandlarıyla etkilediğimizde biotensegrity bu değişikliğe uyum gösterir ve vucudumuzun bir kısmındaki katılık ve sertlik halini gevşetebilir.
Kinezyo Bantlama uygulamalarının temel modeli kaslara inhibisyon veya fasilitasyon amaçlı uygulamalardır. Kaslara yönelik Kinezyo Bantlama uygulamasında, bant kasın yönelimi boyunca origosuyla insersiyosu arasında kasın yönelimi boyunca çevreleyecek şekilde uygun germe ile yapıştırılır. Uzunlamasına elastik özelliği olan kinezyo bant ilk yapıştırıldığı başlangıç kısmına doğru bir çekim uygulayacaktır. Buna “recoil etkisi” denilir. Bant kasın fizyolojik kasılma yönünün tersine doğru yani insersiyodan origoya doğru yapıştırılırsa, kasılmayı önlmeye çalışıcaktır ki buna “İnhibisyon” denilir. Akut ağrılı durumlarda kullanılır. Eğer bant kasılma yönüyle aynı doğrultuda, yani origodan insersiyoya doğru yapıştırılırsa kasılmaya yardımcı olacaktır ki buna “fasilitasyon” denilir. Kronik durumlarda ve rehabilitasyon sürecinde kullanılır. İnhibisyonda %0-25 arasında, fasilitasyonda %15-35 arasında germe uygulanır. İnhibisyonda rekoil etkisi kasılma yönünün tersinde, fasilitasyonda kasılma ile aynı yöndedir.
Günlük FTR pratiğinde kinezyo bantlamanın uygulama alanı tam da bu yöndedir. Kinezyo bantlamanın etkisinin uygulama yapılır yapılmaz başlaması ve etkinin bant kişinin üzerinde kaldığı sürece sürmesi kullanımda büyük avantaj sağlamaktadır. Özellikle akut ağrılı durumlarda hastanın muayene odasından ağrısının azalarak çıkması hem doktor hem de hasta için yüz güldürücü olmaktadır. Non invasif olması, ilaç özelliği taşımaması nedeniyle akut ağrılı durumlarda ilk aşamada uygulanabilecek bir tedavi seçeneği olarak karşımıza çıkmaktadır. Hastanın tetkik sonuçlarının değerlendirileceği ve kesin tanıya gidilecek kontrol muayenesine kadar geçecek sürede kinezyo bantlama tedavi kılavuzlarına birinci basamak tedavi seçeneği olarak girmeye adaydır. Bant kişinin üzerinde 3 ile 5 gün arasında rahatlıkla kalabilir. Bir iki saat önce uygulanmak şartıyla suya dayanıklıdır. Kişi rahatlıkla banyo yapabilir. Ancak bantın üstü elle veya lifle ovuşturulmamalıdır. Fizik tedavi gören hastalarda, tedavinin yapılmadığı günlerde ve hafta sonlarında tedavinin devamı açısından kinezyo bantlama uygulaması yapılabliir.
Kinezyo bantlama, hotpack, coldpack, girdap banyosu, hidroterapi, manyetik alan tedavisi, elektroterapi ve TENS uygulamaları gibi pek çok Fizik Tedavi Uygulamalarıyla birlikte kullanılabilir. Ultrasonu yeterince geçirmediği bilinmektedir. Ancak bantın uzunlamasına ince kesildiği EDF uygulamalarında ultrason kullanılabilir. Maalesef, kısa dalga ve mikro dalga gibi derin ısıtıcılarla birlikte kullanımına ilişkin yeterli ilgi yoktur.
Özellikle sportif yaralanmalarda bantlama teknikleri uzun yıllardan bu yana kullanılmaktadır. Kinezyo Bantlama yönteminin diğer bantlama tekniklerinden en önemli farkı eklem hareket açıklığında kısıtlamaya yol açmaması ve propriosepsiyon duyusunu azaltmamasıdır. Bu nedenle sporcularda kinezyo bantlama yöntemi gerek tedavi gerekse profilaksi amacıyla sıklıkla kullanılmaktadır. Sağlıklı bireylerde yapılan meta analizlerde, kinezyo bantlamanın kas gücünün artırılmasına yönelik major bir etkisi olmadığı sonucuna varılmıştır.
Açık yaralara, aktif sellulit ve infekte cilt üzerine, yanıklara, ayrıca akut derin ven trombozu ve doğrudan malign doku üzerine kinezyo bantlama uygulaması kontrendikedir. Diabetes mellitus, konjestif kalp yetmezliği ve renal yetmezlik’te dikkatli olunmalıdır. Hamilelerde doğrudan karın üzerine uygulamalar ile kırılgan ve hassas cildlerde çok dikkatli olunmalıdır.
İleri KinezyoBantlama® teknikleri altı alt başlıkta incelenebilir: Mekanik düzeltme, fasiyal kaydırma, boşluk yaratma, ligaman ve tendon destekleme, fonksiyonel düzeltme, lenf sisteminin ve dolaşımın düzeltilmesi.
Bandajın yapılmadığı evre 0 lenf ödemlerde öncelikle kinezyo bantlama tercih edilmelidir. Bandaj tedavisininin yapıldığı lenf ödemlerde, gövde ve sırt ve omuz kuşağına kinezyo bant uygulaması yapılması neredeyse rutin hale gelmiştir. Düşük ayak ve düşük el durumlarında kas gücünün 3 ve 4 arasında olması nedeniyle AFO kullanılmadığında, fonksiyonel bantlama yapılabilir. Patello femoral eklem kaynaklı ağrılarda mekanik düzeltme uygulanabilir.
Kinezyo bantlama, nörolojik rehabilitasyon da egzersizlere ve enjeksiyon uygulamalarına ek olarak kullanılablir. Spastisite botolinum toksin enjeksiyonunda sham uygulamasına bir üstünlüğü olmadığı ancak pasif eklem hareket açıklığında artış oldugu bulunmuştur.
Klasik kinesio Tex bantlarının yanısıra Kinezyo Gold FP adında yeni bir ürün daha piyasaya çıkmıştır. Kinesio Gold FP bantların epidermis dermis ve fasiya ya yönelik bir uygulama yöntemi olan EDF tekniği sırasında kullanılması önerilmektedir. Ayrıca atlara yönelik kinezyo bantlamalarda kullanılmak üzere Kinesio Equine bantları geliştirilmiştir.
Kinezyo bandın çıkarılması sırasında, sensöriyel uyarıya vaskuler sistemin derhal yanıt vererek cildin hiperemisi ve mekanik tahrişi, en sık görülen istenmeyen yan etkidir. Bu nedenle kişinin kendisi çıkaracaksa, tercihen banyoda çıkarması istenmelidir. İdeal olanı, uygulayıcı tarafından usulüne göre bandın çıkarılmasıdır.
Kinezyo Bantlama tekniği her geçen gün günlük pratikte daha çok kullanılmakla birlikte yapılan çalışmalarda etkinliğiyle ilgili çelişkili sonuçlar mevcuttur. Bugün için kesin olarak bildiğimiz uygun teknikle kullanıldığında ağrı ve eklem hareket açıklığı üzerine olumlu etkisinin olduğudur. Paralimpik Oyunlarda, yarışma sırasında sporcuya ek avantaj kazandırdığı gerekçesiyle yarışma esnasında kullanılmasına izin verilmemektedir.Kinezyo Bantlamanın hangi alanlarda hangi ölçütlerde etkin olduğu üzerine daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Not: Bu derleme resmi kinezyo bantlama kurs kitapçığı esas alınarak hazırlanmıştır.